“Impostor Sendromu”nun kurbanı olmayın

İnsan psikolojisi ile ilgili birçok çalışma yapılıyor, bilimsel makaleler yayınlanıyor. Son yıllarda insanların duygu ve davranış dünyasına ait birçok psikolojik sendrom duyuyoruz ve karşılaşıyoruz.

Bu yazımda yine iş dünyasında son yıllarda sıkça duymaya başladığımız, özellikle kadınlarda sıkça görülen sendromlardan biri olan, iş hayatında da kariyer yolunun önündeki en büyük engellerden biri olan “Impostor Sendromu”ndan bahsetmek istiyorum. Imposter Sendromu ilk olarak 1978 yılında psikolog Pauline Clance ve Suzanne Imes tarafından tanımlanmıştır

Einstein’dan John Steinbeck'e, Kate Winslet’tan Jodie Foster’a kadar, pek çok başarılı insanın zaman zaman içine düştüğü Impostor Sendromu, kişinin ne kadar bilgili ve tecrübeli olursa olsun başarısını küçümseyip kendini yetersiz hissetme halidir. İç sesinin sürekli olumsuza odaklanmasına, kötü senaryoyu yazmasına izin verip bunları da ciddiye alarak harekete geçememe, kendini etkisiz ve değersiz hissetme halidir. Üst düzey yöneticilerde, sanatçılarda, çok iyi okullarda okuyan öğrencilerde ve çok iyi okullardan mezun olmuş kişilerde daha sık rastlanan bu sendromu özellikle kadınların daha sık yaşadığı görülmüş. Bu sendrom, mükemmeliyetçi, titiz, kaygılı ve her zaman daha iyisi için mücadele eden başarı odaklı insanlarda daha sık karşılaşılabilen bir sendromdur.

Kadınların kendini yetersiz hissetme haliyle ilgili farklı bir araştırmayı da sizlerle paylaşmak isterim bu vesileyle. Araştırmalar iş başvurusunda erkeklerin istenilen özelliklerin %50’den fazlasını karşıladığı taktirde rahatlıkla o işe başvurduğunu ama kadınların bazen istenilen özelliklerin %100’ünü karşılasa bile kendini yeterli görmeyip o işe başvurmadığını göstermiş. Kadınların beğeni, mükemmellik, başarı ve yeterlilik kriterleri genelde erkeklerin algılarının çok üzerinde oluyor ve bu sebeple de yetersizlik hissini daha sık yaşıyor. Kesinlikle yapabileceği bir işe başvurmuyor, hak ettiği pozisyon için talepte bulunmuyor, doğru bildiği bir konuda insiyatif almıyor, yetkin olduğu bir konuda girişimci olamıyor. Araştırmalara göre sanılanın aksine başarılı kişilerin başarı basamaklarını tırmandıkça yetersizlik endişesi artıyor, özgüvenleri ise azalma eğiliminde oluyor.

İş hayatında birçok insanın bu sendroma hastalık boyutunda yakalanmasa da sık sık kendini yetersiz hissettiği bir gerçek. Bazen bu yöneticiler tarafından, bazen iş arkadaşları tarafından, bazen ailesi tarafından söylenen sözlerle oluyor ve kişi kendini yetersiz hissedip kendi kabuğuna çekilebiliyor. Birçok yetenekli ve yetkin insan kendini yetersiz hissettirdikleri için kendi potansiyelini kullanamıyor, performans gösteremiyor ve köreliyor. Başarılı olmak isteyen, fark yaratmak isteyen kurumların çalışanların özgüvenlerini yok etmek yerine tam tersi özgüvenlerini pekiştirecek, kendini iyi hissettirecek, performansını en üst noktaya taşımasına destek verecek yöneticilere ve iş insanlarına ihtiyacı var. Çalışanını değerli hissettirecek kurum kültürünü ve iletişim ortamını oluşturan ve bunu sürdürülebilir kılan firmalar için gelecek güzel gelecek.

Herkesin derin bir okyanus ve büyük bir potansiyel olduğuna inanan insan sevgisi ile dopdolu Hz. Mevlana’nın güzel bir sözü ile bitirmek istiyorum. “Kendini okyanusta bir damla sanma. Bir damlanın içinde kocaman bir okyanussun.”

Kendi okyanusunuzun güzelliklerini ve potansiyelini fark etmeniz dileğiyle…

*** Bu sendromun belirtilerini hayatında çok yoğun yaşayarak kendini psikolojik olarak rahatsız hissedenlerin uzman bir psikologdan destek alması gerekiyor. Üst boyutta yaşanılan durumlarda kişiyi iş hayatından ve sosyal hayatından uzaklaştıran ve hayattan koparan bir sendrom. Uzmanlara danışınız…